گنبد شیشه ای تیفانی
هر چند در خصوص گنبدهای شیشه ای مطالب زیادی نوشته شده است .
ولی ما در اینجا قصد داریم در خصوص یکی از زیباترین انواع گنبدهای شیشه ای یعنی گنبدهای شیشه ای تیفانی مطالب کاملتری را بیان کنیم .
نقش گنبد در معماری بر همه ما واضح و آشکار است و این سازه زیبا در معماری اسلامی نیز نقش مهمی را ایفا می کند ولی باید بدانیم که قدمت گنبدهای شیشه ای در دنیا به قرنها پیش می رسد و استفاده از آنها در فضاهایی که نیاز به ایجاد حس شکوه و عظمت داشته است متداول بوده است . یکی از عواملی که به زیبایی این گنبدها می افزاید استفاده از شیشه های منقوش و طرحدار در ساخت آنهاست .
یکی از انواع این شیشه ها شیشه های تیفانی است که در این مقاله قصد داریم به چگونگی ساخت و استفاده از آنها در فضاهای معماری بپردازیم .
زمانیکه ما صحبت از فرم گنبد می کنیم به طور خاص منظور فرم کاملی از یک کره نیست و در واقع نیازی نیست که این فرم را فقط به شکل یک گنبد کامل تصور کنیم بلکه این فرم می تواند به شکل عدسی با هر مقدار قوسی باشد . موضوع دارای اهمیت در این نوع شیشه این است که قابلیت ایجاد حجم با این تکنیک در شیشه وجود دارد به طوری که سالهاست در ساخت کلاهک آباژور و چراغهای تزیینی از این تکنیک شیشه استفاده می شود .
در عکس زیر یک نمونه از شیشه های تیفانی که در ساخت آباژور استفاده شده است را می بینیم که نمونه ای است کوچک از قابلیت این نوع شیشه در ساخت حجمهای شیشه ای .
در گنبدهای تیفانی به طور معمول از تنوع رنگی زیادی استفاده می شود تا طرح پرکارتر به نظر آید و با درخشش نوری که معمولا پشت این شیشه ها ایجاد می شود تلالو زیباتری از گنبد فضا را پر کند .
در ساخت سازه های شیشه ای نیاز هست که ساختاری فلزی و محکم به عنوان بیس کار وجود داشته باشد تا شیشه ها بر روی آنها نصب گردند . این سازه با هر فرم و هر قوسی که داشته باشد باید به چند لته تقسیم شود تا شیشه در قطعات کوچکتر ساخته شده و در محل نصب گردد .
پس از نصب فریم و اندازه گیری دقیق هنرمند شیشه گر با طراحی دقیق کار خود را آغاز می کند . و سپس شروع به برش قطعات شیشه کرده و بر اساس طرح رنگی شیشه ها را انتخاب می کند . مرحله به مرحله که کار پیش می رود طرح خود را به خوبی نشان می دهد . جای گیری قطعات و لحیم کاری آنها به یکدیگر مراحل سخت و پیچیده ای دارد که هنرمند به خوبی و با ظرافت کامل از عهده انجام آن بر می آید .
همانطور که در عکس بالا نیز دیده می شود شیشه ها بر روی قالب به یکدیگر جوش خورده و متصل می شوند . این قالبها باید با نهایت دقت و کاملا منطبق بر فریم ساخته شود .
نصب نهایی قطعات شیشه بر روی فریم هم در محل پروژه انجام می شود و به این شکل پروژه ساخت شیشه های عدسی شکل تیفانی به پایان می رسد .
هر چند در ایران نمونه هایی از این نوع شیشه ها بسیار کمیاب بوده و معماران نیز در طرحهای خود از این نوع شیشه استفاده زیادی نکرده اند , ولی پیشنهاد ما با توجه به سابقه و کسب مهارتی که در این زمینه داشته ایم , این است که استفاده از این نوع سازه های شیشه ای کمک شایانی به زیبا سازی فضا و لوکس تر نشان دادن آن خواهد کرد .
استفاده از گنبدهای تیفانی و استین گلاس فقط منحصر به فضاهای بزرگ نمی شود بلکه در یک آپارتمان نیز می توان چنین اثر هنری را استفاده کرد و زیبایی خیره کننده ای را به وجود آورد .
گاه در فضاهایی که گنبد شیشه ای تیفانی و یا استین گلاس نصب می شود , از مرکز آن فضایی برای آویزان شدن لوستر در نظر گرفته می شود که این موضوع کاملا بستگی به سلیقه افرادی دارد که در آنجا زندگی می کنند .
گنبدهای تیفانی می توانند در فضای داخلی و یا خارجی ساختمان نصب شوند . چنانچه از این شیشه ها در فضاهای داخلی استفاده شود نیازی به پوشش محافظ ندارند ولی در صورت مجاورت این شیشه ها با فضای بیرون بایستی شیشه تیفانی توسط لایه ای دیگر از شیشه لمینیت و یا سکوریت محافظت شود که این موضوع نیز بدون مشکل و یا تاثیر بر شیشه طرحدار انجام می شود .
با توجه به همه این موارد به نظر می رسد جای گنبدهای شیشه ای تیفانی و استین گلاس تا به امروز در معماری ایرانی خالی بوده است و این زیبایی و شکوه از چشمان ما ایرانیان صاحب ذوق و جویای زیبایی دریغ شده است . امید است تا در آینده با همکاری بیشتر هنرمندان و صنعتگران صنعت شیشه با معماران و طراحان شاهد سازه های باشکوهی از شیشه در معماری خود باشیم .